Orzekając rozwód sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
Orzeczenie co do winy (art. 57 § 1 k.r.o. ) zostaje zamieszczone w sentencji wyroku, podobnie jak orzeczenie o rozwodzie.
W sentencji wyroku sąd stwierdza, że rozwód nastąpił z winy obojga lub jednego z małżonków albo bez ich winy. W sentencji wyroku nie wskazuje się orzeczenia co do winy w przypadku gdy małżonkowie zgodnie zażądają zaniechania orzekania o winie (art. 57 § 2 k.r.o.) .
Przypisanie małżonkowi winy w spowodowaniu rozkładu pożycia wymaga ustalenia, że zostały naruszone obowiązki małżeńskie na skutek bądź umyślnego, bądź nieumyślnego postępowania. Wina obejmuje element obiektywny i subiektywny.
Orzekając w przedmiocie winy sąd powinien ustalić czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka.
Nadto między takim zachowaniem się lub postępowaniem małżonka, a powstałym rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. Naruszenie obowiązków małżonka dotyczy jedynie tylko tych, które miały wpływ na spowodowanie rozkładu pożycia małżeńskiego.
Pojęcie winy w art. 57 k.r.o. obejmuje tak winę umyślną, jak i nieumyślną, albowiem małżonek powinien przewidywać wpływ zachowań na rozkład pożycia.
Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz judykatura nie dopuszczają możliwości stopniowania winy małżonków w spowodowaniu rozkładu pożycia. Stąd każde przyczynienie się małżonka nawet w niewielkim zakresie do zaistnienia lub pogłębienia już istniejącego rozkładu stanowi zawinienie tego rozkładu.
Na gruncie przepisów rozwodowych za zawinione w rozumieniu art. 57 § 1 k.r.o. uznaje się działanie lub zaniechanie małżonka, które przy naruszeniu obowiązków określonych w art. 23 k.r.o. prowadzi do rozkładu pożycia małżeńskiego. Do przypisania małżonkowi winy nie jest konieczne, by zamiarem małżonka było objęte określone działanie lub zaniechanie zmierzające do zerwania pożycia, wystarczy bowiem sama możliwość przewidywania znaczenia skutków danego działania lub zaniechania naruszającego przepisy prawa. Przepis art. 57 § 1 k.r.o. nie wprowadza rozróżnienia stopnia winy małżonków.
Nagrywanie innej osoby bez poinformowania o utrwalaniu rozmowy powoduje, że tak uzyskane nagranie nie może być dowodem w sprawie i stanowi czyn nielojalny w stosunku do rozmówcy. Uzyskanie nagrania przed powstaniem trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego w taki sposób skutkuje przyjęciem zawinienia tak postępującego małżonka (por. Wyrok
Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1122/13).
Stwierdzenie w wyroku rozwodowym winy małżonka w powstaniu rozkładu pożycia stanowi ujemną ocenę moralną jego postępowania, która może pociągać za sobą skutki prawne.
