Zgodnie z art. 107 § 1 k.r.o., jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
W przypadku braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
Brak zgody jednego rodzica a opieka naprzemienna
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego umożliwiają ustanowienie opieki naprzemiennej nawet wtedy, gdy jeden z rodziców nie wyraża na to zgody. Jednakże, sąd przy rozstrzyganiu sprawy kieruje się dobrem dziecka, w związku z czym, jeśli dobro dziecko przemawia za tym, by opiekę nad nim sprawowało równocześnie oboje rodziców, sąd ustanowi opiekę naprzemienną nawet w sytuacji, gdy jeden z rodziców nie wyrazi na to zgody, co jednak nie zdarza się często.
Alimenty a opieka naprzemienna
Gdy dochody rodziców są do siebie zbliżone, każdy z nich ponosi koszty związane z utrzymaniem dziecka we własnym zakresie. Natomiast, jeżeli zarobki rodziców nie są proporcjonalne, a jeden z nich zarabia znacznie więcej, wtedy sąd może zasądzi alimenty od jednego z rodziców (z większymi zarobkami). Zawsze przy zasądzeniu alimentów na dziecko sąd bierze pod uwagę dobro i potrzeby dziecka, ale także możliwości zarobkowe rodzica.
Opieka naprzemienna a 800 plus
Przedmiotowe świadczenie to w istocie zapomoga finansowa przeznaczona dla rodziców na pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka. Wobec tego rodzicom, którzy są po rozwodzie, żyją w separacji lub w rozłączeniu oraz jednocześnie sprawują nad dzieckiem opiekę naprzemienną, ustala się świadczenie wychowawcze w wysokości połowy kwoty przysługującej za dany miesiąc. Jeżeli więc świadczenie wynosi 800 zł, każdy z rodziców dostanie 400 zł świadczenia miesięcznie.
Cechą istotną pozwalającą na przyznanie podzielonego świadczenia wychowawczego zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci jest legitymowanie się orzeczeniem sądu określającym, że opieka sprawowana przez rozwiedzionych rodziców ma charakter opieki naprzemiennej, to brak takiego orzeczenia wyklucza możliwość przyznania podzielonego świadczenia wychowawczego na podstawie art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. (por. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2022 r. I OSK 844/20).
Do orzekania w sprawach wykonywania władzy rodzicielskiej uprawnione są sądy powszechne. Forma opieki naprzemiennej jest możliwa do ustalenia także w porozumieniu o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej (planie wychowawczym) zaaprobowanym przez sąd oraz w ugodzie zawartej przed sądem. Uregulowanie kontaktów z dziećmi nie stanowi o opiece naprzemiennej. (por. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 września 2021 r. I OSK 4362/18).
